احد جهانگیری دانشجوی دکترای کامپیوتر و استاد دانشگاه آزاد اسلامی، در یادداشت اختصاصی خود برای پایگاه خبری آوای ورزقان نوشت: شبکه های اجتماعی مجازی نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند و با اینکه عمر خیلی زیادی ندارند، توانسته اند به خوبی در زندگی مردم جا باز کنند. افراد زیادی از سنین مختلف و از گروه های اجتماعی متفاوت در شبکه های اجتماعی مجازی گرد هم آمده و از نقاط مختلف، از طریق شبکه های اجتماعی با هم ارتباط برقرار می کنند. بطوریکه شبکه های اجتماعی نقش پررنگی در دنیای امروز دارند و نمی توان آن ها را نادیده گرفت. این شبکه‌ها بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی افراد و در سطوح مخنلف تاثیرگذار بوده و به همین دلیل در حال گسترش هستند و در آینده نقش به مراتب بیشتر و مهم تری را در زندگی بازی خواهند کرد.

امروزه شبکه های اجتماعی مجازی، نسل جدیدی از وب سایت های اینترنتی هستند. از سال ۲۰۰۴ تا به امروز، با استقبال بی‌بدیل جهانیان از شبکه‌ی اجتماعی فیس‌بوک و بعدها از توییتر، همه‌ی سوداگران و فرصت‌طلبان دنیای کسب‌وکار مبتنی بر وب را بر آن داشته تا به سراغ انواع مختلفی از اجتماعات انسانی بروند که به خاطر دلایل و موضوعات گوناگون، گرد هم آمده‌اند.

در اصل هدف شبکه های اجتماعی کمک به بهبود و تسهیل روابط، همکاری و تعامل بین افراد، سازمان ها و موسسات در موضوعات گوناگون از قبیل تجارت، پزشکی، مباحث آموزشی و… در راستای تغییر مثبت می باشد. به بیانی ساده تر شبکه های اجتماعی ابزار متنوعی است که همه به صورت آزاد و مجانی به آن دسترسی دارند. یک فرد می تواند مطالب مورد نظر یا یک سری اطلاعات خاص را در یک ثانیه با صدها و حتی هزاران نفر در سراسر جهان به اشتراک بگذارد.

رسانه های اجتماعی در اشکال و عناوین مختلف وجود دارند شبکه های اجتماعی مبتنی بر دسکتاپ مانند:  فیس بوک ، توییتر ، مای اسپیس ، نینگ و شبکه های اجتماعی مبایل که شامل استفاده از نرم افزارهای مخصوص تلفن همراه برای فعالیت دراین شبکه ها می باشد از جمله آنها می توان نرم افزارهای وی چت، تانگو(Tango)، وایبر(viber)، لاین(Line)، کوکو(Coco)، دی دی(DiDi)، دیجی دی(Digiday) و whatsapp و … نام برد.  این روزها اپلیکیشن های موبایلی حرف اول را در دنیای نرم افزارها می زنند.

در این شبکه ها کاربران اجازه دارند تا لیستی از دوستان خود داشته و اجازه اضافه کردن یا کم کردن آنها را داشته باشند. ارسال پیام و به اشتراک گذاری محتوا  واعلام موافق یا مخالف بودن با محتوا از طریق زدن علامت لایک از دیگر امکانات این شبکه ها می باشد. این شبکه ها بالاترین میزان رشد را نسبت به سایر رسانه های اجتماعی دارد.

در چند دهه اخیر سرویس های اطلاعاتی درصدد دریافت اطلاعات می باشند «به هر قیمتی و به هر روشی» از نظر سرویسهای اطلاعاتی هر اطلاعاتی ولو بی ارزش، ارزش جمع آوری اولیه را دارد. در واقع شاکله ی جمع آوری اطلاعات هر روز دچار تغییر و تحولات بیشتر می شود، تا دیروز برای دسترسی به شبکه اجتماعی فیس بوک حداقل به یک رایانه همراه و اینترنت نیاز بود و مطمئنا قشر بسیار زیادی دسترسی به این امکانات را نداشتند. لذا این ابزار جاسوسی یا به قولی ماشین جاسوسی نوین غرب دچار سقوط گردیده و این امر روند جمع آوری اطلاعات مردم را دچار اختلال نموده است. اما امروزه برای اینکه بتوانند این محدودیت های دسترسی و نیازهای سخت افزاری گران را از چرخه افراد خارج نمایند، شاکله، ابزار و نوع دسترسی را دچار تحول نمودند.

کارشناسان امنیت فناوری اطلاعات و جنگ نرم برین باورند که هر نرم افزار یا ابزاری که به رایگان در دسترس قرار گیرد می تواند به دنبال جمع آوری اطلاعات مستقیم باشد و در پس پرده آن سرویس های جاسوسی و اطلاعاتی قرار داشته باشد. در مباحث بسیاری وابستگی برخی از این شبکه ها به سرویس های جاسوسی اثبات گردیده است.

نکته‌ مهم در مورد اپلیکیشن های مبایل، این است که از هیچ سیستم رمزگذاری برای اطلاعات کاربران استفاده نمی‌کنند و گزارش‌های مختلفی نیز وجود دارد که باعث نگرانی کاربران نسبت به شنود مکالمات آن‌ها می‌شود. با نصب نرم افزار اپلیکیشن مبایل، روی گوشی اجازه می دهید شرکت میزبان به تمام شماره های دفترچه تلفن شما دسترسی داشته باشد و این برنامه ها هر کدام از مخاطبین شما را که روی گوشی خود نرم افزار مشابه نصب کرده باشند را برای شما لیست خواهد کرد. اگر آلبوم عکس تهیه می کنید، در هر بار لود شدن عکس از گالری شما، این نرم افزار یک بک‌آپ از عکس های گالری شما می‌گیرد. تمام متن ها، عکس ها و ویدئوهای را که به اشتراک می گذارید، در حافظه خود ثبت می کند. سازندگان نرم افزار این امکان را دارند که بدون اجازه شما دوربین گوشی شما را فعال کنند. نرم افزار وایبر فایل صوتی مکالمات تماسی همه کاربران را به بهانه تهیه راه کارهایی برای پشتیبانی فنی و بهبود خدمات برای مدت ۳۰ ماه نگه می دارد. فروش اطلاعات، یک صنعت در دنیا محسوب می شود و در حوزه های مخابراتی اطلاعات را جمع آوری و به مشتری می فروشند؛ به طور مثال واتس اپ محتوای تلفن کاربر را ذخیره کرده و به بخش های اطلاعاتی می فروشند؛ و یا نرم افزاری مانند “تروکالر” به راحتی اطلاعات و مشخصات شما را برایتان فاش می کند.

بنابر این توصیه می شود اولویتهای آموزشی و اطلاع رسانی در سطوح مختلف و برای اقشار مختلف جامعه به فراخور کاربردهای احتمالی، در چهارچوب اصول پدافند غیرعامل مورد توجه قرار گیرد. چرا که در تهدیدات سایبری امکان بروز هر اتفاقی وجود دارد و برای جلوگیری از عواقب آن ها باید آحاد جامعه را با چگونگی وقوع این تهدیدات و راههای مقابله با آن آشنا کرد.