به گزارش آوای ورزقان به نقل از آناج، در تاریخ چهارم فروردین ۱۳۵۷ به مناسبت نزدیک شدن چهلمین روز شهدای تبریز، از سوی امام خمینی اعلامیه‌ای انتشار یافت که در قسمت‌هایی از آن آمده بود: ” … کشتارهای بی‌رحمانه قم، ایران را به هیجان آورد و تبریز عزیز را به قیام همگانی مردانه در قبال ظلم و بیدادگری کشاند و کشتار دسته جمعی تبریز، مردم غیور ایران را چنان تکان داد که در آستانه انفجار است انفجاری که دست اجانب را به خواست خدای متعال برای همیشه قطع کند. مصیبت بزرگی را که بر برادران تبریزی وارد شد، اربعین آن را در سوگ هستیم و ملت ایران نیز در آن روز با عزای عمومی خود به ملت‌های جهان بفهمانند که ما با چه شرایطی زندگی می کنیم.”

تبریز بصیر است به مدد اتصال به علما

قیام ۲۹ بهمن تبریز پدیده ای آنی و یک باره نبود و بلکه خواستگاه های عمیق اجتماعی و نیرومند در بطن جامعه داشت.

نفوذ گسترده و عمیق علما در بین توده مردم، از دلایلی است که تبریز را به یکی از بازیگران اصلی صحنه سیاسی ایران در دهه های اخیر تبدیل کرده است. از انقلاب مشروطه و حماسه محله امیرخیز گرفته تا دلاوری های ستارخان، باقرخان و شیخ محمد خیابانی که یکی از عناصر موثر در وقوع آن بود.

علاوه بر آن، برخی موضوعات نظیر شکل گیری و قدرت یافتن دموکرات ها در تبریز که با وابستگی و حمایت مستقیم شوروی صورت گرفته بود موجب می شد تا همیشه تبریز در قلب توجهات سیاسیون و علما قرار داشته باشد.

فضای مبارزه با طاغوت و شاه در تبریز در سال های قبل از انقلاب، اغلب تحت الشعاع فعالیت ها و تحرکات روحانیونی بود که به نوعی وابسته به شاه بودند و یا در خوش بینانه ترین حالت، جزو دسته روحانیون موافق حضرت امام (ره) شمرده نمی شدند. در این حالت ضمن اینکه همیشه اصل مبارزه به حاشیه می رفت، طرفداران و دوستداران حضرت امام(ره) نیز در تنگنا بودند. بسیاری معتقدند قیام ۲۹ بهمن مردم تبریز علاوه بر اینکه به عنوان یک نقطه غیر قابل عبور در تاریخ انقلاب اسلامی ثبت شد، این معادله نانوشته در صحنه ی تبریز را نیز تغییر داده و عملا نیروهای امام را به عنوان صحنه گردانان اصلی حرکت انقلاب و البته با پشتوانه و همراهی مردم قرار داد.

شعار مردم در آن روز از عمق اعتقادات مذهبی شان نشات می گرفت

از نظر جامعه شناسی، اهداف هر تجمعی را می توان با بررسی شعارهای شرکت کنندگان آنها به دست آورد و در واقع اهداف هر تجمعی در شعارهای آن ها تبلور می یابد. شعارهای مذهبی مردم تبریز در روز ۲۹ بهمن در واقع از عمق اعتراضات مذهبی ایشان پرده برمی داشت. چه خوب است که این موضوع را از زبان یک غربی که در آن زمان در تبریز سکونت داشت بشنویم. هنری مارشال، مدیر مرکز فرهنگی فرانسه در تبریزاعلام می کند: ” من روز ۲۹ بهمن شنیدم که شعارهای تظاهرکنندگان در این روز بر ضد شاه و به طرفداری از اسلام بود.”

برخی از شعارهایی که آن روز در تبریز داده شد عبارت بودند از”وای بر این حکومت یزیدی” ، “مرگ بر شاه” ، “درود بر خمینی” ، “خمینی خمینی خدا نگهدار تو – بمیرد بمیرد دشمن خونخوار تو”.

این شعارها نشان می دهد که مردم در آن زمان به پشتوانه اتّصافی که به اسلام و علما داشته اند اولا به خوبی ماهیت رژیم شاه را شناخته بودند و ثانیا به نیکی در پی اتصال به حضرت امام(ره) بودند.

پیامدهای قیام ۲۹ بهمن تبریز

قیام مردم تبریز در این روز ثمرات پرباری برای انقلاب داشت. در سندی که از سفارت آمریکا بعد از تسخیر لانه جاسوسی منتشر شده  و در واقع مخابره ای از کنسولگری شیطان بزرگ در تبریز بوده، آمده است: “افرادی که این شورش را طراحی کرده اندخواه روحانیون باشند و خواه محرکین مارکسیست، به هر صورت حملات آن ها علیه بسیاری از موسسات دولتی که به منظور مبارزه جدی علیه رژیم شاه انجام شد؛ اثرات بلند مدتی در پی خواهد داشت”

تقویت جسارت عمومی، تسری قیام عمومی مردم تبریز به شهرهای بزرگ و ایجاد رعب و وحشت در بین مسئولین حکومتی را می توان به عنوان پیامدهای اصلی قیام ۲۹ بهمن تبریز برشمرد.

اقدامات اساسی غرب و آمریکا برای از بین بردن اثرات قیام ۲۹ بهمن تبریز

به نظر می رسد می توان گفت آمریکا بعد از اتفاقات تبریز سه راهکار برای سه طیف از انقلاب را طراحی کرد. در میان توده های مذهبی اقدام به محوریت بخشی به طیف همسو و وابسته کردند که می توان یکی از نمودهای عینی این مساله را در قضایای مربوط به آقای شریعتمداری در تبریز و کل آذربایجان مشاهده نمود؛ در مورد طیف مذهبی انقلابی سیاست مشت آهنین را به شاه و دربار توصیه کردند و تمام امکانات اطلاعاتی و آموزشی را نیز در اختیار شاه قرار دادند و برای ایجاد جدایی میان عموم مردم و روند انقلاب نیز تبلیغ کردند که حضور مردم در صحنه قیام به مثابه پیشبرد اهداف کمونیستی در کشور است که حداقل مردم در آذربایجان، دل خوشی از این مرام نداشتند.