به گزارش آوای ورزقان به نقل از آناج، در پی تصویب قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر ستاد احیای این فریضه در استان با ریاست نماینده ی ولی فقیه در آذربایجان شرقی شکل گرفت که دستگاه ها و نهادهای مختلف فرهنگی و اجرایی از جمله اداره کل آموزش و پرورش استان از اعضای این ستاد می باشند.

نظام آموزش و پرورش با توجه به نقش اساسی و بی بدیلی که در انتقال میراث فرهنگی و تربیت انسان ها بر عهده دارد، یکی از نهادهای تاثیرگذار در سعادت یا شقاوت هر جامعه ای به حساب می آید و با توجه به اینکه هویت و شخصیت افراد تا حد زیادی تحت تاثیر برنامه های درسی و فضای آموزشی رسمی و غیر رسمی قرار دارد، آموزش و پرورش نیز به عنوان یک نهاد متولی در زمینه نارسایی های موجود در جامعه، تربیت دینی افراد و همچنین احیای فریضه ی امر به معروف و نهی از منکر که واجب اساسی در همه دوران بخصوص برهه کنونی جوامع اسلامی به شمار می رود، مورد سوال است.

جععفر پاشایی، مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی و معاون فرهنگی ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان در گفت و گویی با آناج به سوالات مطرح در زمینه امر به معروف و نهی از منکر، فرهنگ سازی اسلامی و رسالت نظام آموزشی پاسخ می دهد. متن گفت و گو را در ادامه می خوانید؛

آناج: وظیفه ی رسمی اداره کل آموزش و پرورش استان در ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر چیست؟

با توجه به رسالت آموزش و پرورش به عنوان دستگاه تعلیم و تربیت و انتقال دهنده فرهنگ جامعه به نسل های آتی و نقش زیربنا بودن تعلیم و تربیت در ایجاد توسعه پایدار در کشور، برابر با تقسیم بندی که در ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان انجام گرفته، بنده نیز معاونت فرهنگی ستاد را بر عهده دارم؛ یعنی علاوه بر اینکه مدیریت کل آموزش و پرورش را بر عهده دارم، معاون فرهنگی ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر استان نیز هستم.

 

 

معاونت فرهنگی دارای چهار بخش مهم از جمله پژوهش و رسانه ملی است و با دستگاه های مهمی مثل اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی و سایر دانشگاه های استان، صدا و سیما و غیره در ارتباط بوده و در حوزه فرهنگی ستاد انجام وظیفه می کند و معمولا گزارش های کاری مجموعه ابتدا به معاونت فرهنگی ارجاع داده می شود تا پس از بحث و بررسی های لازم در ستاد استان (به ریاست آیت الله شبستری) مصوب و به دستگاه های اجرایی ابلاغ شود.

همه ی رؤسای آموزش و پرورش در استان به عنوان مسئولان ستاد امر به معروف و نهی از منکر ادارات آموزش و پرورش در سراسر استان هستند و کمیته های مختلفی در این ستادها فعالند و رؤسای آموزش و پرورش با حضور و هماهنگی معاونت های مختلف، مصوبه های مربوط به معاونت فرهنگی را در دستگاه تعلیم و تربیت استان اجرا می کنند.

آناج: از زمان شکل گیری ستاد امر به معروف و نهی از منکر در استان، اداره کل آموزش و پرورش در راستای انجام مسئولیت محوله چه اقداماتی را انجام داده است؟

با توجه به اینکه در ۳۹ منطقه و ناحیه ی استان ۷۰۰ هزار نفر دانش آموز و نزدیک به ۴۷ هزار فرهنگی تحت پوشش داریم و یک منبع ارتباطی بسیار خوب و ظرفیتی عظیم به حساب می آید؛ در جهت استفاده از چنین ظرفیتی در حوزه امر به معروف و نهی از منکر، آموزش و پرورش کارهای قابل قبولی انجام داده است؛ مثلا برگزاری مراسم های مذهبی برای دانش آموزان، برگزاری همایش احلی من العسل با حضور آیت الله شبستری و پنج هزار دانش آموز، گستردن سفره های احسان در مدارس، برگزاری مسابقه حماسه ی حسینی بین دانش آموزان استان، همکاری با نهادهای مختلف فرهنگی مثل سپاه عاشورا، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، دانشگاه ها و غیره، برگزاری مراسم های زیارت عاشورا در اداره کل آموزش و پرورش و مدارس، برگزاری مراسم عزاداری در جوار گلزار شهدا، شرکت در جلسات ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر و تشکیل جلساتی بدین منظور در اداره کل آموزش و پرورش و همچنین در معاونت فرهنگی ستاد از جمله این فعالیت ها هستند.

باید برای دانش آموزان الگوسازی کنیم

البته تاکید بر بحث آموزش در راستای امر به معروف و نهی از منکر امر مهم دیگری است که به این منظور برنامه هایی چون برگزاری دوره های آموزشی مدرسان امر به معروف و نهی از منکر، برگزاری دوره های آشنایی با اندیشه های امام(ره)، شهید مطهری، شهید بهشتی و آشنایی با احکام دینی برای همکاران آموز و پرورش نواحی و مناطق استان، برگزاری دوره آموزشی خانواده و استحکام آن برای اولیای دانش آموزان، برگزاری دوره های تربیت مدرس با هدف فعالیت کارساز در فضای مجازی (که اگر موضوع امر به معروف را در فضای مجازی جدی نگیریم، دشمنان لقمه های آماده ای را برای فرزندان ما دارند و ما اگر با ابزارهای سنتی به مقابله با تهاجم فرهنگی بپردازیم، غیر از انفعال چیز دیگری نصیبمان نمی شود)، برگزاری همایش های مربوط به عفاف و حجاب و همچنین پرداختن به الگوسازی برای دانش آموزان هم انجام می گیرد. البته با توجه به اهمیت الگوسازی برای دانش آموزان و معلمان لازم به توضیح است که وقتی ما ایشان را از برخی رفتارها و منع می کنیم، جنبه ی سلبی دارد و به طور عاقلانه لازم است در کنار نکات سلبی ایجاب ها را نیز جایگزین کنیم.

 

 

همچنین برای اینکه فرهنگ ایثار و از خودگذشتگی و نمادهای واقعی صبر و مقاومت را به دانش آموزان انتقال بدهیم، برگزاری یادواره های شهدا در میان مدارس را در سال جاری کلید زدیم که بزرگترین آن برگزاری کنگره ۳۶ هزار دانش آموز شهید بود.

نظر ما این است که انجام چنین اقداماتی نباید محدود به برهه ای خاص و غیر مستمر باشد بلکه باید دست به انجام کارهایی چون تالیف کتاب، ایجاد وب سایت و غیره نیز بزنیم که زایش داشته باشند.

البته تشکیل گفتمان های دانش آموزی و مناظره های هم اندیشی، برپایی نمایشگاه ها، تدوین کتاب ها، حمایت از پایان نامه های مربوط به امر به معروف و نهی از منکر و غیره از دیگر اقدامات مهم ما در این زمینه می باشد.

آناج: در کنار امر به معروف و نهی از منکر قشر دانش آموز و معلم، بحث پایبندی خود ایشان به انجام این فریضه در جامعه نیز مطرح است؛ به نظر شما این مفهوم را چگونه می توان به فضای مدارس انتقال داد؟

در این مورد باید دو اقدام اساسی انجام بدهیم؛ اولا ما ظرفیت های موجود بسیار بالایی داریم که از آنها غافلیم؛ در حالی که باید در جهت احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر حداکثر استفاده را از این ظرفیت ها بکنیم. برای مثال درون آموز و پرورش ظرفیت هایی داریم که ما مسئولان همچنان از آنها غافلیم؛ در دل روستاها نیز منابع، امکانات و کتاب هایی وجود دارد اما ما صرفا به درس دادن (به عنوان شغل خود) اکتفا می کنیم. برخی معتقدند باید فضایی وجود داشته باشد تا برای احیای فریضه از آن استفاده کنیم در حالی که ما در سیستم آموزشی این فضا را داریم اما استفاده نمی کنیم که اگر استفاده می کردیم قطعا بخش مهمی از گره های پیدا و پنهان مجموعه باز می شد.

نکته ضروری دوم در کنار بهره مندی از پتانسیل های موجود، ایجاد ظرفیت های جدید در حوزه ی خلاقیت و نوآوری است؛ باید توجه داشته باشیم که درجا زدن یا عقب گرد کردن همواره ما را از احقاق اهدافمان محروم می کند که متاسفانه ما هم مبتلا هستیم. زیرا باید برای دانش آموزان در مقاطع و سنین مختلف برنامه های ویژه ی متناسبی داشته باشیم اما این اتفاق نمی افتد و کارهای روزمره ما را از اصل کار بازداشته است.

باید با دانش آموزان اندازه عقل هاشان سخن بگوییم

اگر زایش فکری، خلاقیت و نوآوری، استفاده از ظرفیت های موجود و ایجاد ظرفیت های جدید اتفاق بیافتد، انتقال مفهوم نیز صورت می گیرد اما در کنار آن گاه مخاطب نیز نمی خواهد تربیت شود و اگر کسی نخواهد تربیت شود، کار بسیار دشوار تر از فرورفتن آب در سنگ خواهد بود؛ برای گذشتن از این مانع باید به زبان فهمی مبادرت کنیم همان طور که پیامبر اسلام(ص) بر آن تاکید کرده و فرمودند با مردم به اندازه عقلشان سخن بگویید؛ درواقع مربی باید مزاج و علایق متربی را کشف کرده و متناسب با آن برنامه ریزی کند.

 

 

آناج: با توجه به نقش الگویی و مهمی که معلمان در راستای احیای امر به معروف و نهی از منکر دارند، برای آموزش آنها چه برنامه ای دارید؟ به نظر شما علت تساهل برخی معلمان در رابطه با انتقال مفاهیم دینی به دانش آموزان چیست؟

من لفظ تساهل را در رابطه با معلمان قبول ندارم

البته من لفظ تساهل را در رابطه با معلمان قبول ندارم؛ معلمان عنصر اصلی تعلیم و تربیت هستند و دستاس اصلی این جریان به دستان ایشان می چرخد. برابر با تحقیقات صورت گرفته معلمان رتبه اول مورد اعتماد از سوی جامعه هستند. اما ما برنامه هایی داریم که معلمان را به شکل مدرسی به داشته های علمی در حوزه های مختلف مثل امر به معروف، روان شناسی، امور اجتماعی، مهارت های زندگی، سواد چندگانه مثل داشتن مهارت در فناوری های روز و غیره تجهیز کنیم.

البته موضوع اقدام پژوهی (حل مشکل با مشارکت خود دانش آموز) نیز بسیار مهم است؛ اغلب محققان با صرف هزینه های بسیار پژوهش هایی را انجام می دهند اما در کتابخانه ها و مجموعه های دیگر راکد و بدون استفاده باقی می مانند اما با اقدام پژوهی نتایج خوبی حاصل می شود.

معلم خوب، معلمی است که در پایان کلاس درس، تغییر رفتار را در دانش آموزان خود ببیند که این امر با اقدام پژوهی آسان تر میسر می شود. بنابراین ما به کارهای زیربنایی تولیدی نیاز داریم نه کارهای آبکی روزمره.

آناج: با توجه به برخی آسیب های فرهنگی موجود مثل بدحجابی در بین دانش آموزان، به نظر شما چرا تا کنون برنامه های اجرا شده در این حوزه های تاثیر خود را نشان نداده است با اینکه ما همواره شاهد برگزاری محافل مختلفی چون همایش های عفاف و حجاب بوده ایم؟

اغلب اقداماتی که ما انجام می دهیم بر اساس همان مسیری است که رئیس ستاد، آیت الله شبستری به ما نشان می دهند. ایشان در اغلب جلسات دو مساله ی نماز و حجاب را از ما پیگیر هستند و ما نیز کارهایی را به صورت جدی انجام داده ایم؛ برای مثال برپایی نمایشگاه های عفاف و حجاب و متعدد در استان با هدف الگو دهی به جامعه از آن جمله است با این حال باید تاکید کنم که روش ما مصونیت سازی است نه محدودیت صرف؛ یعنی اگر اقناعی کار کرده و نوعی مصونیت برای دانش آموزان به وجود بیاوریم موفق تر خواهیم شد وگرنه ایجاد محدودیت های سخت، نتیجه های معکوس در پی دارد.

 

 

اگر دانش آموزان بدحجابند به دلیل ناتوانی ما در به کارگیری روش های اقناعی است

منابع و متون دینی ما به قدری غنی هستند که اگر خوب تبیین شوند، دانش آموزان از ما قبول خواهند کرد. اگر نارسایی هایی وجود دارد و اگر شاهد آسیب هایی چون بدحجابی هستیم به علت عدم توانایی ما در به کارگیری روش اقناعی و گفت و گویی است؛ یعنی ابتدا باید بدین منظور توانایی های لازم را در خود ایجاد کنیم.

موضوع مهم دیگر بحث نماز است که می تواند فرزندان، جوانان و نوجوانان ما را در برابر بسیاری از آسیب های اجتماعی مصون نگه دارد. بنابراین در دو سال گذشته اقدامات زیادی مثل برگزاری همایش ها و غیره انجام داده و مخصوصا آموزش نماز را در حوزه ابتدایی شروع کرده ایم که خوشبختانه نتایج خوبی در پی داشته است هرچند که همچنان با ایده آل ها فاصله داریم و سعی می کنیم به منویات رهبر و نظام اسلامی جامه ی عمل بپوشانیم  دینمان را به فرزندانمان ادا کنیم چرا که روزی که ما نیستیم اینها باید نظام و انقلاب را بیمه کنند.

آناج: با توجه به اینکه یکی از رسالت های نظام آموزشی ما بعد از انقلاب انجام تربیت اسلامی بود، آیا به نظر شما توانسته ماموریت خود را به درستی انجام بدهد یا خیر؟

در برهه های مختلف نتایج مختلفی در نظام آموزشی حاصل شده است؛ برای مثال در اوایل انقلاب همه درگیر مسائل فرهنگی و تربیتی بودند و خروجی های بسیار خوبی هم به وجود آمدند اما در دوره های بعد ضعف و قوت ها و فراز و نشیب های زیادی را تجربه کردیم اما معتقدم در زمان فعلی، دولت تدبیر و امید و هچنین رهبر معظم انقلاب به حوزه تربیت و پرورشی تاکید زیادی دارند و اقدامات مهمی در دستور کار آموزش و پرورش قرار گرفته است که در گذشته کمتر بدان پرداخته می شد.

ما درصدد نیل به حیات طیبه هستیم

همان طور که می دانید سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مصوب شده و در حال اجراست که در آن کلمه ای با عنوان حیات طیبه به کار رفته که برگرفته از منابع و متون اسلامی است و ما در صدد نیل به آن هستیم. در حیات طیبه به امر تربیت، پرورش و مسائل روانشناسی دانش آموزان بیشتر پرداخت شده و در حال کار روی این موضوع هستیم تا زندگی منسجم، منظم و هماهنگ با آموزه های اسلامی را برای دانش آموزان فراهم بکنیم.

در شکل حیات طیبه مدرسه به عنوان جایگاه علم و ایمان است نه انتقال دهنده ی صرف محفوظات به ذهن دانش آموزان که فردا هم به هیچ دردی نخواهد خورد. مدرسه جایی است که باید استعدادهای روحی، جسمی و مذهبی دانش آموزان در آن پرورش یابد؛ بنابراین بروز و ظهور حوزه پرورشی در این دولت پررنگ است. برای مثال تقویت دارالقران های دانش آموزان و  غنی سازی اوقات فراغت آنان در سال اخیر از جمله اقداماتی در حوزه پرورشی بوده که مورد استقبال بالای دانش آموزان قرار گرفته است.

آناج: لطفا در خصوص آزمونی که جهت جذب معلم اجرا شد توضیح بدهید و بفرمایی که چه تعداد معلم و بر اساس کدام شاخصه ها در استان جذب شدند؟

ما طبق مصوبه مجلس پیش رفتیم و ۵۰۰۰ نفر در سراسر کشور برابر این آزمون برای آموزش و پرورش گرفته شد اما یک اتفاقی که در این دوره رخ داد و بعضا نیز آموزش و پرورش  را متهم می کردند اینکه دستگاه برگزاری آزمون را به سازمان سنجش واگذار کردند تا آزمون را اجرا و افراد حائز رتبه را استخراج  و دو برابر ظرفیت را به ما اعلام کردند. در مر حله بعد در هسته گزینشی  اداره  کل آموزش و پرورش  استان ها، افراد حائز رتبه بر اساس شاخص های صلاحیت حرفه ای مثل:  پزشکی شنوایی، گفتار و غیره  و همچنین صلاحیت های دینی سنجیده  و به سازمان سنجش اعلام شد. کسانی که بالاترین نمره ها را در هر زمینه کسب کرده بودند، پذیرش شده  و هم اکنون درحال گذراندن دوره معلمی می باشند تا از مهر ماه ۹۵  مشغول به کار شوند.

البته در استان ما نیز حدود ۱۸۲ نفر از شرکت کنندگان، جذب شده اند.