به گزارش آوای ورزقان به نقل از آناج، ترکیه و ایران در منطقه همچون دو کفه ترازو عمل می نمایند. دوکشوری که همواره در حال رقابت بر سر سنگین تر کردن وزنه خود می باشند. هر چند این دو کشور هیچگاه دشمن خونین هم نبودند، اما دو دوست و برادر هم به حساب نمی آیند. به عبارتی بهتر، یک جبری برای بقای دو قدرت منطقه ای وجود دارد که این دو کشور را همواره در دو سوی خط باریکی از تفاهم و تفاوت قرار داده است که حفظ این مرز، همواره برای هر دو کشور مهم بوده است.

اهمیت ایران و ترکیه  در منطقه

ایران به عنوان یک کشور اسلامی، متفاوت تر از سایر کشورهای اسلامی دارای قدرت و نفوذی بالا، برگرفته از فرهنگ شیعه است. در مقایسه با کشور شیعه مذهب جمهوری آذربایجان، ایران یک نقش منطقه ای و حتی فرامنطقه ای، بازی می کند. تحلیل گران، موفقیت ایران را در عرصه های بین الملل، مدیون استقامت و مقاومت در برابر قدرت های جهان و تلاش برای استقلال و خودکفایی تحلیل می نمایند.

از سوی دیگر، ایران کشوری است که بعد از انقلاب اسلامی، اجازه نفوذ هیچ کشور غربی و شرقی را در مملکتش نداد و علاوه بر آن همواره به عنوان یک عضو فعال در منطقه حاضر شد. اهمیت ایران در منطقه  به قدری مشهود است که حتی دشمنانش هم معترف این امر هستند.

ترکیه هم به عنوان کشوری که دروازه غرب را به سوی شرق باز می کند و در شاهراه روابط غرب و شرق قرار دارد و از سویی دیگر به دلیل اینکه در بطن منطقه ای پرتنش قرار دارد که خود نیز یکی از بازیگران اصلی، بازی سیاست و قدرت در منطقه است، مورد اهمیت می باشد.

هر چند ترکیه همواره به عنوان حیات خلوتی برای غرب شناخته شده است و در ائتلاف با اسرائیل، آمریکا و عربستان به حیات خود ادامه می دهد، اما این مهم را هم هرگز فراموش نکرده است که ایران را نباید دست کم بگیرد. ترکیه همواره سعی بر حفظ روابط خود با ایران داشته است. سفر داوود اوغلو هم در شرایط پراختلاف ایران و ترکیه، گویای این موضوع است.

شرایط بحرانی ترکیه و شرایط رو به بهبود ایران، ترک ها به تهران کشاند

ترکیه، هم اکنون به دلیل شرایط داخلی و منطقه ای، در وضعیتی بحرانی قرار دارد. از یک سو به دلیل جنگ با پ.ک.ک، دچار درگیری ها و اختلافات در درون کشورش هستند و از سوی دیگر به دلیل مداخله در جنگ سوریه و عراق، درگیر مسائل منطقه ای شده اند. ترکیه با یکی از بزرگترین شرکای اقتصادی خود، یعنی روسیه دچار تنش شده است که مهر تحریم را بر روابط و مراودات اقتصادی و سیاسی زده است.

برده شدن نام ترکیه با گروهک های تروریستی همچون داعش، النصره و چندین و چند گروهک خرابکاری دیگر، برملا شدن خط ارتباطی ترکیه بین تروریست ها و غرب، اتحاد مرموز و خرابکارانه ترکیه و وهابیون آل سعود، همگی سبب کم شدن اعتبار و اعتماد یاران مؤتلفه وی شده است، که همگی این عوامل سبب کشیده شدن ترکیه به پرتگاه رکود اقتصادی و حتی ورشکستگی نه چندان دور شده است.

ایران هم بعد از یک دوره تحریمات سنگین، به علت فناوری هسته ای، در دوره توافق پسابرجام و پساتحریم، انتظار می رود با گشایشی اقتصادی مواجه شود که باعث درخشش اقتصادی ایران در منطقه می شود که البته این موضوع حتی ترکیه را که بر سر سوریه، روسیه و عربستان با ایران دچار اختلاف است را به پای میز مذاکره می کشاند و از ایران طلب یاری و حتی سهم اقتصادی می کند و خود را در این دوره که ایران را در دوران تحریم های طولانی، تنها نگذاشته است، صاحب بر حق این سهم می داند و با یادآوری پی در پی این موضوع سعی می کند از این بزم بی نصیب بیرون نیاید.

از سوی دیگر، قبل از وقوع حوادث اخیر و آغاز اختلافات ایران و ترکیه در مورد این مسائل، ترکیه و ایران مبلغ ۳۰ میلیارد دلار را به عنوان حجم مبادلات این دوکشور، هدف گذاری نموده اند که اکنون که ترکیه در تنگنای اقتصادی قرار گرفته است، با اصراری روزافزون، بر سر تحقق این هدف، پافشاری می نماید.

دولت تدبیر و امید هم که سرمایه گذاری خارجی را گشایشی برای اقتصاد ایران می داند و ترکیه را به عنوان یک کشور موفق در عرصه سرمایه گذاری خارجی و صنعت گردشگری و توریست معرفی می نماید، با روی باز از حضور ترکیه استقبال می نماید.

گاز ایران نقطه اعتدال روابط ایران و ترکیه

ایران دارای بیش ترین ذخایر گازی، حتی بیش تر از روسیه، در منطقه است. ترکیه نیز یکی از خریداران بالقوه و حتی بالفعل منطقه است که بیش ترین نیاز خود را از گاز روسیه تامین می نماید. اما به دلیل تنش های ایجاد بین روسیه و ترکیه و تحریم های اعمال شده از سوی روسیه، این مهم چندان هم میسر به نظر نمی آید.

ازسوی دیگر، ترکیه گاز ایران را با مبلغی بالاتر از نرخ مصوب جهانی می خرد که این امر به مزاج ترکیه چندان خوش نمی آید به همین دلیل این موضوع هم درسفر اردوغان به ایران و هم در سفر اخیر داوود اوغلو، تفصیلا مطرح و بررسی شد.

ترکیه به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتزیک خود در صادرات گاز ایران، برای ایران هم مهم می باشد. به همین دلیل ایران در تلاش است تا این شاهراه را از دست ندهد و از آن خود بکند. به همین دلیل خود را نسبت به مذاکرات و پیشنهادات سران ترکیه در مورد گاز ایران، خوش بین نشان می دهد.

ایران میانجی روسیه و ترکیه میانجی عربستان

ایران بر سر مسائل سوریه با ترکیه در اختلاف هست و در مورد ارتباط ترکیه با تروریست های تکفیری، چندین بار به صورت غیر مستقیم افشاگری نموده است. ایران حامی حکومت بشار اسد در سوریه است و ترکیه اسد را دشمن خونین خود اعلام کرده است.

همچنین، با ورود روسیه به مسائل سوریه و اعلام شدن حمایت روس ها از حکومت بشار اسد، آتش در خرمن ترک ها زده شد. ترکیه توان مقابله با روسیه را ندارد و از سوی یاران غرب و شرق خود حمایت لازم را نمی بیند تا در مقابل روسیه ایستادگی نماید. روابط ترکیه و روسیه بعد از ساقط شدن جنگنده روسی توسط ارتش ترکیه، متشنج شد.

بر اساس تحلیل های کارشناسان اقتصادی و بین المللی، در صورتی که روابط ترکیه و روسیه بدین منوال ادامه یابد، ترکیه دچار ضرر اقتصادی بزرگی می شود که برخی این ضرر را حتی تا ۵۷ میلیارد دلار تخمین زده اند. از طرفی هم وعده های دوستان غربی ترکیه توخالی درآمد و افندی ها در این نبرد تنگاتنگ عرصه را به روس ها باختند. سران ترکیه از سوی دیگر ایران را شریک روسیه می بینند و به صورت مستقیم و غیر مستقیم خواستار میانجیگری در این تنش ایجاد شده هستند.

لازم به ذکر است که حمایت عربستان از ترکیه و حزب حاکم “عدالت و توسعه” بر کسی پوشیده نیست. آل سعود برای حفظ شریک منطقه ای خود و حفظ توازن در برابر قدرت ایران، از ترکیه و یا بهتر بگوییم از اردوغان حمایت مالی نمود. از سوی دیگر آل سعود با ایران دشمنی خونین دارد و تنش های اخیر هم تائید کننده این موضوع هستند. ترکیه که خود را ملزم به حفظ روابط با ایران می بیند، بر سر دو راهی ایران و عربستان قرار گرفته است. به همین دلیل سران ترکیه، رسما اعلام می نمایند که خواهان رفع اختلافات ایران و عربستان هستند و حتی می توان گفت یکی از دلایل این سفر، تلاش داوود اوغلو برای رساندن ایران و عربستان به یک نقطه مشترک می باشد.

عدم انکار قدرت ایران از سوی ترکیه

ترکیه ایران را همواره به عنوان یک رقیب برای خود قبول کرده است. چه در زمانی که ایران مشغول انقلاب و جنگ بود و ترکیه با استفاده از این موقعیت به نوای اقتصادی رسید و چه در زمان تحریم های طولانی که نتوانست کمر ایران را در عرصه رقابت بشکند و چه امروز که به دلیل مشکلات منطقه ای و داخلی، دچار بحران شده است و ایران را ناجی خود، در گرداب رکود اقتصادی می داند.

تحلیل گران سیاسی ترک نیز معترف این موضوع هستند که ایران حتی در سخت ترین مواقع نیز قدرتمند بوده است و این را مدیون همبستگی مردم ایران و مدیریت سران مملکت می دانند. در این برهه زمانی که ترکیه در داخل دچار مشکل کردها، علویون و جمهوری خواهان شده است، این را به خوبی درک می نماید که یکی از علل موفقیت ایران در حفظ قدرت منطقه ای خود، همبستگی درونی آن است. به همین دلیل اردوغان و داوود اوغلو که بعد از یک سری از سیاست های اشتباه خود، مردم را دچار دلزدگی نموده اند، امروز می خواهند با دادن پیام های برادری و برابری و تلاش برای ارتقای معیشت مردم، آن ها را با خود همراه نمایند، که سفر داوود اوغلو به ایران نیز در همین راستا صورت گرفته است.

سهیم دانستن خود در توافق هسته ای

فروردین سال ۹۱، مرحله ای از مذاکرات هسته ای ایران با ۵+۱ در ترکیه برگزار شد، که البته ۱۴ ماه پیش از آن نیز نشستی در زمینه مذاکرات هسته ای ایران برگزار شده بود که هر دو مرحله به علت عدم توافق طرفین، بی نتیجه اعلام شد. اما ترکیه، بر این موضوع تاکید دارد که در توافق هسته ای ایران، نقش مهمی را بازی کرده است و اکنون که این توافق حاصل شده است، نباید سر ترکیه بی کلاه بماند.

داوود اوغلو در نشست خبری که در سفر خود به ایران داشت، به این موضوع تاکید نمود و آشکارا از ایران خواست که ترکیه را در دوره پسا برجام فراموش نکند. وی خواهان گرفتن امتیازات خاص برای سرمایه گذاران و بازرگانان ترک هست.

ماحسب سفر داوود اوغلو به ایران

یکی از نتایج اصلی این سفر ار می توان تضمین گاز ترکیه دانست که از سوی روسیه تحریم شده است. البته تاکید حضور ترکیه در سرمایه گذاری های ایران را هم نباید نادیده گرفت که همگی در تلاش از حفظ و افزایش سهم ترکیه در اقتصاد ایران است.

در این سفر مسائل منطقه ای مورد تجزیه و تحلیل سران دو کشور قرار گرفت و اعلام شد که با وجود اختلاف نظرهایی در این مسائل، سعی خواهد شد به تفاهمی رسیده شود که از تنش و مشکلات منطقه بکاهد.

همچنین داوود اوغلو تاکید نمود که با توافق با ایران در تلاش هستند تا دست بیگانگان را از منطقه کوتاه نمایند که این خود گویای روابط نامطلوب ترکیه با آمریکا و اسرائیل است.

فعالان اقتصادی ترک، ایران را برای خود سرزمین فرصت ها عنوان می نمایند و در رقابت برای دستیابی به این فرصت ها هستند.