به گزارش آوای ورزقان، اورارتویی نام حکومت مقتدری بوده که از مرکز فلات آناتولی و کناره‌­ی دریاچه­‌ی وان از اتحاد طوایف مختلف ایجاد شده بود که بعدها در اثر حملات و کشورگشایی­‌ها قلمرو آن‌ها تا کناره­‌های دریای خزر کشیدهشد.

اورارتوییان جنگ‌ها و پیروزی‌های خود را در کتیبه­‌های سنگی می­‌نوشتند. از جمله کتیبه­‌های نوشته شده توسط اورارتوییان، کتیبه­‌ی سغندل است. این کتیبه در نزدیکی روستای سغندل در بالای کوهی به نام زاغی و در پنج کیلومتری ورزقان قرار دارد. طول آن ۱۱۵ و عرض آن ۴۷ سانتی متر است و مشتمل بر ۱۰ سطر است. کتیبه­‌ی سغندل از آثار مهم دوران اورارتویی است که در سال یک هزار و ۳۳۰ ( ه.ش) توسط محمد جواد مشکور کشف شده است و بر اساس مطالعات انجام شده این کتیبه به « ساردوری دوم ( ۳۳-۷۵۰ ق.م ) پسر آرگیشی اول تعلق دارد و در آن از حمله به ناحیه‌ای کوهستانی پولوآدی و گشودن ۲۱ دژ و تصرف ۴۵ یا ۴۴ شهر در یک روز سخن می‌رود.» ملیکیشولی دانشمند و اورارتوشناس گرجی که این کتیبه را ترجمه کرده است از وجود قلعه­‌های مختلفی در اطراف آن خبر داده و نیز وجود طایفه‌ای کوه­نشین در این منطقه را محتمل می‌­داند.

هیأت باستان شناس آلمانی در سال ۱۹۶۷ و ۱۹۷۱ در اطراف سغندل به پژوهش‌هایی مقدماتی دست زده‌­اند و از وجود دو قلعه در این محل خبر داده­‌اند که یکی به دوران پیش از تاریخ که به دست ساردوری دوم تسخیر شده است و دیگری متعلق به اورارتویی هاست و«این قلعه به دست ساردوری دوم در جوار قلعه­‌ی قدیمی ساخته شده است و قلعه­‌ی مذکور در سغندل از جمله بزرگ‌ترین استحکامات در ایران است.»

در روزگاران قدیم در بالای کتیبه­‌ی سنگی قلعه‌ای ارمنی نشین [ در حوالی کتیبه‌ی سغندل] وجود داشته که مردم کارهای آهنگری خود را به آن‌ها مراجعه می­کردند.» این مورد را سالمندان سغندل نیز تصدیق می­‌کنند و نیز به دلیل آشنایی ارامنه و اوراتویی­‌ها به فن آهنگری وجود ارمنی نشینان در این قلعه بعید به نظر نمی‌رسد (به خصوص که در زمان‌هایی ارمنی‌ها بر آذربایجان مسلط بوده‌اند)  محمد جواد مشکور کاشف کتیبه­‌ی سغندل، اورارتوییان را از مدنیت‌های دنیای قدیم داند.