به گزارش آوای ورزقان به نقل از دانا؛ این تصور درباره تاریخ که غربیها با حضور در یک کشور یا منطقه مردم آن را متمدن میکردند، کاملاً اشتباه است. شواهد مختلف نشان میدهد اتفاقاً بردههایی که این کشورها از میان سیاهپوستان آفریقا میگرفتند، کشورهایی مانند انگلیس را متمدن کردهاند. مردم لندن تا پیش از بردهداری، نه تنها بیسواد بودند، بلکه کاری که با فضولات انسانی میکردند، مشمئزکننده بود و هر سال تبدیل به پدیدهای به نام «تعفن بزرگ» میشد. بانکهای انگلیسی و حتی بانک مرکزی این کشور با سودی تأسیس شد که از بردهداری به دست آمده بود. انقلاب صنعتی در این کشور بدون وجود بردهها شاید هیچگاه اتفاق نمیافتاد. پیشرفتهای پزشکی انگلیسیها نتیجه آزمایش آنها روی بردههایی بود که در مسیر انتقال به کشورهای غربی، جان خود را از دست میدادند. الغای بردهداری در این کشور هم صرفاً به خاطر سودی محقق شد که به بردهداران میرسید، نه از روی انسانیت. همه اینها یعنی بردههای آفریقایی بودند که نه تنها امپراتوری انگلیس را ساختند، بلکه مردم این کشور را متمدن کردند.
شاید خواندن رمانهایی مانند «رابینسون کروزوئه» این عقیده را در ذهن ما بپروراند که غربیها با کشف و اشغال هر منطقه و جزیرهای، ساکنان بومی آن را پس از به بردگی گرفتن، «متمدن» کردهاند، اما واقعیت غیر از این است. البته مسلماً تعریف ما از «تمدن» هم در اینباره تعیینکننده است. اگر تمدن را به معنای سواد خواندن و نوشتن یا پیشرفت صنعتی توصیف کنیم، قطعاً غربیها موجب پیشرفت بومیان در این نوع «تمدن» شدهاند. اما اگر جنبههای دیگری از تمدن را در نظر بگیریم، متوجه خواهیم شد که اتفاق دقیقاً عکس این مطلب صحت دارد: غربیها به وسیله بومیانی متمدن شدهاند که زمانی برده آنها بودند (گزارش مشرق درباره باغوحشهای انسانی در غرب را از اینجا بخوانید).
در این گزارش، به توضیح این مسئله خواهیم پرداخت که چگونه انگلیسیها[۱] موجودیت کشورشان را نه تنها مدیون بومیان، بلکه مدیون بردگان آفریقایی خود هستند. سبک زندگی اقتصادی انگلیس با بردهداری ساخته شد، حول محور بردهداری میچرخید، به بردهداری وابسته بود. سال ۱۵۶۲ همزمان با حکومت ملکه الیزابت اول، کاپیتان «جان هاوکینز» عازم اولین سفر ثبت شده در تاریخ برای انتقال برده از آفریقا به نفع انگلیسیها شد.
وی طی شش سال، سه سفر انجام داد و بیش از ۱۲۰۰ آفریقایی را اسیر کرد و به عنوان «کالا» در مستعمرههای اسپانیا فروخت. تعداد دقیق کل سفرهای انگلیسیها برای آوردن برده از آفریقا[۲] شاید هرگز مشخص نشود، اما طی ۲۴۵ سال فاصله اولین سفر هاوکینز تا الغای بردهداری، انگلیسیها[۳]حدود ۱۰ هزار سفر برای این کار یعنی «تجارت برده[۴]» انجام دادند.
لندن: از شهری قرون وسطایی و مشمئزکننده تا ثروتمندترین شهر دنیا
«پدران» انگلیس با ساخت کشتیهای انتقال برده و یا اداره مزارع بزرگ در کارائیب، به شدت ثروتمند شدند. هنگامی که آنها فوت کردند، فرزندانشان این ثروت را به ارث بردند و با آن، بانکهایی را ساختند که تا همین امروز هم فعال هستند، مانند بانک «بارکلیز[۵]». بعدها با همین ثروت، کارخانهها و ریلهای راهآهن ساخته و اوراق بهادار دولتی خریده شد. و وقتی زمان اقتضا کرد، همین پولها خرج ساخت کتابخانه، موزه و دانشگاه شد. این یعنی، بردهداری نه تنها انگلیس را ساخت، بلکه انگلیسیها را متمدن کرد.
لندن در دوران اوج امپراتوری انگلیس، پایتخت فرهنگی و اقتصادی جهان بود و امروز هم یکی از ثروتمندترین و بانفوذترین شهرهای جهان محسوب میشود. با این حال، جالب است بدانید که تا پیش از آغاز تجارت برده در انگلیس، بیش از ۹۰ درصد از جمعیت لندن، بیسواد بودند و در این شهر، از پیشرفتهای صنعتی حدود ۹۰۰ صد سال قبل رومیان، خبری نبود. تنها بیسوادی در لندن موج نمیزد. تنها مسئله این نبود که خیابانهای این شهر، چراغ نداشتند و آسفالت نبودند. انگلیسیهای ساکن لندن[۶]، خیلی راحت زبالههای خود و حتی فضولات انسانی را در خیابانها میانداختند[۷].
آمارها نشان میدهد بین سالهای ۱۳۴۸ تا ۱۶۶۵، شیوع طاعون ۱۶ بار در لندن (بیش از ۳۰ بار در انگلیس[۸]) رخ داد و گاهاً حدود یک چهارم از جمعیت این شهر را کشت[۹]. اکثر خانهها از چوب، گل و کود ساخته شده بودند. و نکته مهم اینکه همه اینها همزمان با استقرار امپراتوریهای بزرگ جهان در کشورهای سیاهپوست آفریقا بود، زمانی که مراکز آموزشی و فرهنگی جهان، عمدتاً آفریقایی بودند.
در حالی که اروپا یک دوره طولانی از عقبماندگی فکری، اقتصادی و فرهنگی موسوم به «عصر تاریکی» را تجربه میکرد، عصر روشنایی در تقریباً تمام نقاط قاره آفریقا سپری میشد. تمدنهای پیشرو در این عصر طلایی آفریقا، امپراتوری «بنین[۱۰]»، پادشاهی «غنا[۱۱]» و امپراتوری «مالی[۱۲]» بودند. طی دوره اوایل قرن ۱۶ تا اوایل قرن ۱۹، میلیونها برده از غنا، مالی و سراسر غرب آفریقا ربوده شدند.
اواسط قرن ۱۸، انگلیس به بزرگترین کشور بردهدار در دنیا تبدیل شده و بنادر بزرگ، شهرها و حتی آبراههای این کشور همگی با سرمایهای ساخته شده بود که از راه بردهداری به دست آمده بود. شکی نیست که تجارت برده عاملی شد تا لندن از یک شهر قرون وسطاییِ بیخبر از تمدن، به ثروتمندترین و مرفهترین شهر جهان تبدیل شود. بردهداری برای اقتصاد انگلیس حیاتی بود، از اقتصاد خاندان سلطنتی و حتی کلیسای انگلستان گرفته تا اقتصاد خرد میان مردم. به همین دلیل، اسقف اعظم کانتربری در مقابل خدا و سیاستمداران انگلیسی مقابل پارلمان، از بردهداران انگلیسی دفاع میکردند.
انگلیس حیات و تمدن خود را مدیون بردههای آفریقایی است
«اریک ویلیامز[۱۳]» محقق اهل «ترینیداد و توباگو» در کتاب معروف خود «سرمایهداری و بردهداری» (۱۹۴۴)، به خوبی نشان میدهد که چگونه سود بردهداری موجب «بارور» شدن شاخههای زیادی از اقتصاد لندن و نهایتاً وقوع انقلاب صنعتی در انگلیس شد. از تولید محصولاتی مانند تنباکو، شکر و پنبه گرفته تا رونق اسکلهها، انبارها، کارخانهها، تجارتخانهها و بانکهای انگلیس، بردهها در گسترش اقتصادی انگلیس نقش اساسی را داشتهاند.