به گزارش آوای ورزقان به نقل از آناج؛در راستای واکاوی مشکلات فرهنگی و آسیب های هئیات مذهبی گفتگویی با حجت الاسلام مهدی جلالی مدرس حوزه داشتیم که متن آن به شرح ذیل می باشد:

آناج: علت فاصله گرفتن جوانان از مساجد را در چه می دانید؟ چرا همچون اوایل انقلاب جوانان ما در مساجد گرد هم نمی آیند؟

هیئات و مساجد دو مقوله ی مجزا نسبت به هم هستند اما در هر دو صورت جدایی نسبی جوانان از محافل مذهبی را می توان در علل درون جامعه و برخی از فعالیت های خارج از کشور در راستای فضاسازی تبلیغات منفی علیه روحانیت عنوان کرد؛ از سوی دیگر بزرگ نمایی ایرادات جامعه ی روحانیت در ذهنیت ها تاثیر گذاشته است.

عدم آشنایی با شیوه های نوین تبلیغ

اما مسئله ی اصلی این است که ما نتوانسته ایم شیوه های تبلیغاتی نوین را در اشاعه ی دین به کار ببریم. در مساجد و هیئات به سراغ افراد و جمعیت نمی رویم بلکه انتظار داریم مردم خودشان بیایند. کسانی که در فرقه های انحرافی فعالیت می کنند سراغ نفر به نفر جامعه ی هدف خود می روند و به صرف حضور و صحبت اکتفا نمی کنند بلکه تداوم ارتباط را مد نظر قرار می دهند.

در مجالس اجازه پرسش و پاسخ می دهند و اگر در برخی مجالس مثل دراویش امکان سوال و جواب نباشد، حتما فرصتی را برای توجیه و پاسخ دادن به شبه های افراد در نظر می گیرند.

در مسائل دینی نیز روحانیونی که از این روش بهره برده اند به طبع موفق تر از سایرین بوده اند؛ نمونه های موفق زیادی هم داریم و اینطور نیست که روحانیت نتوانسته ارتباط مستمر را با جوانان و جذب آنها به محافل مذهبی را داشته باشد.

زندگی روحانی در میان مردم تاثیر گذار است. علت اینکه جوانان جذب می شوند این است که در علما آنچیزی را دیده اند که در دیگران نیست. صفا، خلوص، صمیمیت و علم عالم خود عامل جذب است و یکی از بزرگ ترین غفلت های ما این است که آنچه را که در دین وجود دارد را به مردم نگفته ایم. گوهر های نایابی چون آرامش، مطالب علمی و مذهبی را برای جوانان در دسترس قرار نداده ایم و بی شک مساجدی که به سراغ این عناصر رفته اند در جذب جوانان موفق بوده اند.

آناج: البته اکثر مساجد در این زمینه موفق نیستد؛

این را باید از بطن جامعه استنباط کرد. نمی شود مطلق قضاوت کرد.

آناج: شما خودتان اجازه می دهید مستمع پای منبرتان ایراد شما را بگیرد؟

در هر مجلس نمی شود، در برخی از مجالس اگر اجازه داده شود ممکن است که جلسه روال خود را از دست دهد اما در بیشتر موارد سعی میکنم که امکان پرسش و پاسخ از طرف مستمعین میسر باشد. برخی اوقات نیز خودم سوالهای چالشی مطرح می کنم که مستمعین مطالعه کنند. در برخی موارد هم میشود که اعتراض می کنند و نقد می کنند و البته من خودم مجالسی را که مخاطبانم نسبت به سخنانم واکنش داشته باشند و کار به مباحثه کشیده شود را بیشتر دوست دارم.

کار جزیره ای مهم ترین آفت کار فرهنگی

آناج: وحدت و اتحاد بین روحانیت را در تبریز چگونه می بینید؟

در میان علما و روحانین تبریز می شود گفت که احترام وجود دارد اما آنچه بیشتر به چشم می آید این است که ارتباطشان کم است. روحانیت بزگوار جزیره ای کار می کنند. البته این مسئله تنها شامل حوزه روحانیت نمی شود، بلکه عموما ما در ایران در مسئله ی فرهنگی به صورت جزیره ای عمل می کنیم.

متاسفانه در بحث ارتباط بین مداحان و روحانیت هم ارتباط کمرنگ شده است؛ البته این کمرنگ شدن به معنی عدم نیاز نیست بلکه توجهی که باید، صورت نپذیرفته است. در گذشته اینگونه بود که شاعران مراثی و اشعار خود را به روحانیون عرضه می داشتند و این باعث میشد دیرتر به استغنا دچار شده و زودتر در شعر مذهبی پخته شوند و اشعار درست و مطابق دین و شریعت بگویند.

در تبریز جلساتی ویژه روحانیون وجود دارد اما به نسبت به تعداد روحانیون  کم است؛ این یک مشکل اساسی است که حتی در قم هم این وجود دارد.

نباید بگذاریم صف بندی بین اقشار مختلف در حکم دیوار برلین باشد و فاصله بیندازد؛ اگر روابط بین علما مطلوب باشد، هم تبادل نظر صورت می گیرد و هم اینکه طلبه هایی جوان از همنشینی ایشان بهرمند خواهند شد.

فرهنگ بی صاحب مدعیان بسیاری دارد

آناج: به نظر شما با توجه به هجمه های مختلف فرهنگی موجود، چه زمانی از نظر فرهنگی در مسیر رشد و تعالی قرار خواهیم گرفت؟

موضوع فرهنگ و مذهب مدعیان زیادی در کشور دارد، اما کسی صاحب آن نیست. بیش از سیزده مجموعه در کشور به صورت تخصصی کار فرهنگی انجام می دهند که برخی دولتی اند و برخی مردمی؛ اینها هم مدعی فرهنگ و مذهب هستند و هم از نظر مالی طلبکار بودجه کشورند؛ اما در مقام پاسخ گویی کسی را نمی یابیم چون همه از خودشان سلب مسوولیت می کنند. ارگان ها و سازمان های مختلف مشکلات موجود را ناشی از کم کاری سایر دستگاه ها می دانند.

جهت حل مشکلات در ابتدا باید ایرادات قانونی و اجرایی برطرف گردد. از طرف دیگر این مجموعه ها تجمیع شوند و اصطلاحا شورای فرهنگی تشکیل شود که بشود عملکرد مطالبه کرد و راهکار ارائه داد. هرچند شورای عالی انقلاب فرهنگی به این منظور به وجو آمده اما آنچنان که باید نتوانسته موفق باشد. این شورا باید ملموس تر کار کند و فعالیتش برای اصحاب فرهنگ قابل استنباط باشد.

سازوکاری تعیین شود و خود شورا در قبال فرهنگ مسوول شود و سیاست گذاری فرهنگ و مذهب مردم وابسته باشد به شورای عالی فرهنگی باشد.

گاها می گوییم که بچه های نسل جدید نام بازیکنان و بازیگران غرب را می دانند اما نسبت به امامان خود ناآشنا هستند، این ضعف را به مردم تعمیم می دهیم در حالی که مشکل این است که ما نگفته ایم. غرب روی داشته های خود کار کرده است و با روش های مختلف و تبلیغات گسترده فرهنگ خود را برای همه معرفی و تبیین نموده است، اما آیا ما هم با وجود این پشتوانه ی غنی دینی و مذهبی چنین کرده ایم؟

غرب چهره های ورزشی، هنری و سیاسی خود را با ایجاد محبوبیت و شهرت معرفی می کند و با بهره گیری از رسانه آن را صادره می کند، اما ما چنین کاری برای فرهنگ خود نکرده ایم. در ساده ترین مثال می توان به نرم افزارهای مذهبی اشاره کرد که اولا به سختی پیدا می شوند، در ثانی قیمت های بیشتری نسبت به سایر محصولات دارند و در آخر همگی تاکید شده اند که این نرم افزار مذهبی کپی نشود و اگر شود حرام است.

آناج: چرا روحانیت وارد شبکه های مجازی و نرم افزاری نمی شود؟

پیش از اینکه نرم افزار همچون امروز رایج شود، در قم نرم افزارهای مذهبی توسط طلبه های جوان تهیه می شد و آنها در این زمینه پیشرو بودند. بسیاری از علما نیز وب سایت دارند و در فضای مجازی فعالند، منتها به نسبت درصد جمعیت این فعالیت ها کم است و چشم گیر نیست و آنهم به دلیل تعداد کم روحانیت در مقابل جمعیت امروز کشور است.

هر کسی باید خودش مولد فرهنگ اسلامی باشد و فقط منتظر جامعه ی روحانیت نماند. برنامه ریزی باید صورت بگیرد که حضور پر رنگ تری داشته باشیم.

فضای مجازی؛ فرصت یا تهدید

دیدگاهی که در حاکمیت کشور وجود دارد به رسانه های مجازی به عنوان تهدید نگاه می کند. این باعث می شود که افراد مذهبی اعم از روحانی و غیر روحانی این مسئله را کنار بگذارند و وارد نشوند. اما اگر به عنوان فرصت به فضای مجازی و رسانه نگاه کنیم بی شک تعداد بیشتری از افراد وارد کار خواهند شد.

اصل جدایی دین از سیاست در دین اسلام مورد قبول نیست

آناج: از مهم ترین آسیب های هیئات حسینی بفرمایید:

یکی از برجسته ترین آسیب هایی که در هیئت وجود دارد، بحث جدایی دین از سیاست است. تعریفی که بیشترنیروهای مذهبی از سیاست دارند، غلط است. تعریف عده ای مذهبیون از سیاست این است که حتما در آن نیرنگ و فریب وجود دارد در حالی که پاسخ ما به این افراد این است که دو نوع سیاست وجود دارد؛ یکی سیاست علوی و دیگری سیاست معاویه ای؛

مشکل امام حسین(ع) با یزید تنها در مسائل سیاسی بود

اصل جدایی دین از سیاست برای ما قابل قبول نیست چون هرگز امامان ما از سیاست جدا نشدند. مشکل امام حسین (ع) و یزید تنها در مباحث سیاسی بود؛ ائمه (ع) خلافت را شرعا بر آل آبی صفیان حرام می دانستند و امام حسین (ع) نوع کشور داری و حضور افرادی چون یزید در مسند خلافت را خلاف شرع اسلام می دانست، برای همین تا پای شهدات پیش رفت.

برخی از مذهبیون تفاوتی بین سیاست علوی و معاویه ای قائل نیستند

اگر صاحب دعای عرفه در گوشه ای می نشست و کاری با یزید نمی داشت و دعای خود را می خواند تا اینکه مردم ارتباط فردی خود را با خدا به دست بیاورند، یزید نه تنها مخالفت نمی کرد بلکه دعاهای امام را با آب طلا می نوشت. منتها مشکل از زمانی آغاز شد که امام حسین(ع) به حضور چنین افرادی در مسند خلافت اسلامی و نوع حکومت داری اش اعتراض نمود. تمام انبیاء و ائمه در مسائل سیاسی وارد شده اند ولی برخی از مذهبیون تفاوتی بین سیاست علوی و معاویه ای قائل نیستند و تصور می کنند هر کسی که بخواهد کار سیاسی انجام دهد باید دروغ بگوید و فریبکاری داشته باشد؛

این در حالی است که امام علی (ع) این مسئله را رد نمود و فاز سیاست توام با دین را باز نموده اند؛  ایشان فرموده اند: اگر دین نبود و رابطه ای با خدا نداشتم من سیاس تر از معاویه می بودم، من از او تیز هوش ترم برای فریب دادن مردم، اما من شرم دارم از خدای خودم؛ و البته تاریخ نیز این را نشان داده است ک هایشان هرگز خدعه نزد و دروغی نگفت.

برخی سیاست های کلان نظام جمهوری اسلامی که حق است در عالم پیچیده خود، برای برخی از نیروهای مذهبی قابل فهم نیست. در لایه های زیرین هیئت های مذهبی نیز این شبه ها وجود دارد و به عنوان تهدیدی جهت افتراق بین هیئتی ها به دو دسته موافق و مخالف نظام جمهوری اسلامی به شمار می رود. اینها آسیب های جدی مخفی هیئات است.

استکبار ستیزی ماهیت لاینفک اسلام است

اخیرا طیفی خود را طیف روحانیون سنتی نامیده اند و فقط عزاداری و احکام را در سرلوحه خود قرار داده و می گویند برای ما منبر و عزا بس است، ما وارد مباحث سیاسی و استکبار ستیزی نمی شویم. اینکه دائم منبر در مورد مسائل مربوط به آمریکا هم باشد درست نیست اما اینکه بخواهیم به هیچ وجه در رابطه با این مسائل صحبت نکنیم، این خود آفت است چون یکی از جوهره های اسلام همان ماهیت استکبار ستیزی و ظلم نپذیرفتن است و یکی از مهم ترین اهداف قیام امام حسین(ع) همین مسئله نرفتن زیر بار ظلم بوده است.

عیار در برخی از جلسات بسیار تنزل یافته است

آسیب دیگر بحث عوام زدگی است که این مسئله هم به چشم نمی آید؛ متاسفانه عیار در برخی از جلسات بسیار تنزل یافته است. وقتی مجلسی برای امام حسین علیه السلام برپا شده است انتظار می رود که خطیب و مداحانی در شان آن حضرت مجالس را بگردانند. اما بعضا صاحبان مجلس، اجازه می دهند  که هر بیسوادی مجلس را بگرداند. این مسئله هم منجر به عوام زدگی خواهد شد و هم شأن اهل بیت علیهم السلام را پایین می آورد.

تفسیر قرآن توسط کسی که حتی نمی توانست از روی قرآن بخواند

اخیرا در یکی از مستند ها نشان دادند که شخصی نمی توانست از روی قرآن بخواند اما تفسیر می گفت. در یک مجلسی حضور داشتم که قاری سوره الرحمن را با بیش از هفده غلط خواند. بعد از قرائت به او گفتم بهتر است اول خوب خواندن را یاد بگیری بعد به مجالس بروی. در بالای منبر هم تذکر دادم که یکی از مستمعین گفت: مقصر کسی است که ایشان را به مجلس دعوت کرده است.

بله مقصر کسانی هستند که در پای منبر افراد بیسواد می نشینند. وقتی کسی سواد حوزوی ندارد و دوره ندیده چرا پای منبرش می نشینید؟

آفتی به نام تعدد هیئت

یک قسمت هم برمی گردد به تعدد هیئات؛ بیش از ۱۸۰۰ هئیت پرونده دار در این شهر داریم که باعث می شود سخنران باسواد نتواند در تمامی مجالس حضور یابد. همین تعدد هیئات منجر شده است که شور حسینی در جمع های سی الی چهل نفری بماند. اگر هیئات ما کمتر باشد و از نظر کیفیت در سطح بهتری قرار گیرد بی شک تاثیر ماندگار تری در خود عزاداران و محیط قرار خواهد داد و آن شعور حسینی به همراه شور را به شهر منتقل خواهد کرد.

اختلاط هایی که در دسته جات خیابانی دیده می شود، دور از شان مجلس اهل بیت (ع) است

یک مسئله ی دیگر که باید حتما مورد توجه قرار گیرد این است که دشمنان می خواهند عزاداری ها در دهه محرم را مستجهن کنند. استفاده از سبک خواننده های لس آنجلسی و ریتم موسیقی خواننده ی قبل از انقلاب که آن ریتم در ذهن مردم تداعی گر آن خواننده است، سزاوار مجلس ابا عبدالله(ع) نیست. اختلاط هایی که در دسته جات خیابانی هست دور از شان مجلس اهل بیت (ع) است.

حضور زنان بد حجاب و با وضعیتی زننده در کنار دسته جات برای تماشای عزاداری که هم خود، کار گناهی انجام می دهد و هم دیگران را به گناه می اندازد، شایسته ی عزای امام حسین(ع) نیست. چه بسیارند شبکه های ماهواره ای و سایت های دشمنان اسلام که از این صحنه های به نفع خود بهره برداری می نمایند.

مبتذل سازی دستجات حسینی از برنامه های دشمن است

بنده  پیراهن در آوردن را از این دست می دانم. مجالس را سبک می کند. پیراهن در آوردن چه معنایی دارد؟ از کسانی که پیراهن در می آورند می پرسم: چه حسی خواهند داشت اگر در مجلس عزای پدرشان در مسجد مردم پیراهن در بیاورند؟ ناراحت نمی شوند؟!

اینها چه دارند بگویید به محبان امام حسین (ع) که از این کار آنها دلگیر می شوند. میگذرم از اینکه عده ی کثیری از علما فتوا بر این داده اند که اگر تصاویر این چنین مراسمی ضبط شود زنان نباید به آنها نگاه کنند.

دراویش و صوفی ها مولد جریان جدایی هیئات از مساجد است

دیگری بحث خرافات و نفوذ دراویش و صوفی ها به مجالس عزاداری است. اخیرا در تبریز ۶ خانقاه کشف شده است. مولد این جریان هم مسئله ی جدایی هئیات از مساجد است، برخی خانه ها را تبریز به حسینیه تبدیل کرده اند که در آنجا ابتدا عزای حسینی صورت می گرفته و کم کم در کنار عزا رقص سما که ویژه صوفیان است اجرا گردیده است. مردم باید آگاه باشند که نفوذ افکار صوفی گرایانه در برخی از اشعار وجود دارد.

آناج: حضور مبلغین وهابیت در تبریز به چه صورتی است؟

تبریز شهری است که وهابیت نمی تواند به صورت آشکارا فعالیت کند. اما گروه هایی وجود دارد که از گذشته در این شهر فعالیت می کنند و خواسته یا ناخواسته مروج افکار وهابیت هستند. هرچند وقتی با اینها صحبت می کنیم از وهابیت تبری می جویند اما علنی اعلام نمیکنند.